Բնագիտություն

Սովորել

…Լուծել խնդիրներ

1. Գտնել կրիայի արագությունը, եթե հայտնի է, որ 120մ երկարությամբ ճանապարհը նա անցավ 15 վարկյանում:
   V=?
   S=120
   T=15
   V=S:T
   120:15=8 մ/վ
2. Որքան ճանապարհ կանցնի ավտոմեքենան 4 ժամում, եթե մեքենայի արագությունը 90 կմ/ժ է:  
   S=?
   V=90
   T=4
   S=VxT
   90×4=360
   
   Պատասխանել հարցերին 
   
   1. Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ:
   Ծանրության ուժ են անվանում այն ուժը, որով երկիրը իրեն է զգում մարմիններին։
   2. Ինչի՞ց է կախված մարմնի ծանրության ուժը:
   Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից:
3. Ինչպե՞ս է ուղղված ծանրության ուժը:
   Ծանրության ուժն ուղղված է դեպի Երկրի կենտրոնը, հետևաբար նրա տարբեր վայրերում տարբեր ուղղություն ունի:
4. Ո՞ր ուժն են անվանում մարմնի կշիռ:
   Այն ուժը որով մարմինըերկրի ձգողականության միջոցով ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։

Երկրի ձգողությունը, ծանրության ուժ :

Նոր թեմա
Հարցեր

1. Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ:
   Այն ուժը, որով Երկիրը դեպի իրեն է ձգում որևէ մարմին, կոչվում է ծանրության ուժ:
2. Ինչի՞ց է կախված մարմնի ծանրության ուժը:
   Ծանրության ուժը կախված է մարմնի զանգվածից:
3. Ինչպե՞ս է ուղղված ծանրության ուժը:
   Ծանրության ուժն ուղղված է դեպի Երկրի կենտրոնը, հետևաբար նրա տարբեր վայրերում տարբեր ուղղություն ունի:

Երկհնչյուններ

Երկհնչյուններ
Յա երկհնչյունը գրվում է իա տառերով՝ 
ա) հետևյալ հայերեն բառերում՝ դաստիարակ, հեքիաթ, օվկիանոս, կրիա, խավիար, բամիա, փասիան
բ) մի շարք անուններում և ազգանուններում՝ Մարիամ, Երեմիա, Եղիա, Եղիազարյան, Բունիաթյան, Սուքիասյան
գ) աշխարհագրական անունների վերջում՝ Կիլիկիա, Ֆրանսիա, Գերմանիա և այլն
դ) օտար լեզուներից փոխառված բառերում՝ էներգիա, քիմիա, օլիմպիադա 

Կանանց օտար անունները գրվում են յա-ով, ինչպես՝ Ամալյա, Օլյա, բացառություն են Մարիա, Լիա անունները: 

Մի քանի անուններ ունեն զուգահեռ ձևեր: Որպես աշխարհագրական անուն գրվում են իա-տառերով՝ Ասիա, Վիկտորիա, Սոֆիա, իսկ որպես աղջկա անուն գրվում են՝ յա, Ասյա, Վիկտորյա, Սոֆյա: 

Մի-երկու բառում գրվում է եա, ինչպես՝ հրեա, իդեալ, սեանս: 

Առաջադրանքներ 

Երկհնչյուններ

Անդրեաս , ակացիա , միլիարդ , այժմեական , քվեարկել , միջօրեական , անատոմիա , բիլիարդ, հրեական,  առօրեական, կրիա, հեքիաթ, Մարիամ, խավիար, քիմիա, հրեա, իդեալ, մում:

3. Լրացրու՝ գրելով յո, ոյ, իո երկհնչյունները: 

Միլիոն, յոդ, չեմպիոն, ռադիո, մարմարյան, արդյոք, ամբիոն, քսանյոթ, ռադիոընդունիչ, օրիորդ, կոմիսյոն, այո, Սրապիոնյան, Պիոտր, ռադիոկայան; 

5.Տրված բառերի բառամիջում կամ բառավերջում ավելացնել այնպիսի հնչյուն, որ ստացվի այդ բառի հարանունը (մոտ հնչող արտասանություն ունեցող բառ)։
Վերաբերել-վերաբերվել հովար-հովհար հնչուն-հնչյուն, մրիկ,-մրրիկ հրատարակություն – հրատատարակչություն, տեղի տալ – տեղիք տալ, կազմակերպական – կազմակերպչական, խռնվել – խառնվել, շառաչուն – շառաչյուն, միաժամանակ – միառժամանակ, թոթվել – թոթովել, տեսիլ – տեսիլք, տանտեր – տանուտեր, հրավեր – հրավերք։
Օրինակ` վերաբերել-վերաբերվել:
 
6.Բառաշարքում ընդգծել  բարդածանցավոր բառերը: Ինքդ գրիր 5 բարդածանցավոր բառ:
Մրգառատ, մարզպետարան, ընդդիմախոս, անգործություն, ձերբակալություն, ապօրինի, տնտեսագետ, աստվածահաճո, տանտիրուհի, համամարդկային, նվազագույն, աշխարհայացք, առաջնակարգ, համազգային: 

երկրաչափական, մայրաքաղաքային, գյուղապետարան, գեղանկարչություն, մանկավարժություն

Մայրենի 16.11.2021

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Օրինակ՝
սրտի ձև ունեցող — սրտաձև:
Մոր քույրը,մորաքւյր դարպասը պահող, դարպասապահ ժամանակը ցույց տվող, ժամացույց ջրի աման, ջրաման գաղտնիք պահող, գաղտնապահ նավ վարող, նավավար ծաղկի թերթիկ, ծաղկաթերթիկկ արագ վազող, արագավազ ամենից մեծ, ամենամեծ պոչ չունեցող,անպոչ անուշ համ ունեցող, անուշահամ քարով շինված,քարաշեն կին բժիշկ,  բժշկուհի բալի ծառ բալենի: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Բարի սիրտ ունեցող, բարեսիրտ խիղճ չունեցող,անխիղճ բարձր ձայնով,բարձրաձայն միշտ ժպտուն,մշտաժպպիտ գանձը պահելու տեղ, գանձարան կապույտ աչքերով,կապուտաչյա արքայի որդի,արքայորդի հույների երկիր,Հունաստան փոքր էշ,քուռակ ծաղիկներով զարդարված,ծաղկազարդ քաղաքում ապրող,քաղաքաբնակ հայերի երկիր Հայաստան: 

Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր մեկական բառով:
Ավետիս (բարի լուր) բերող,Ավետաբեր արագ ընթացող,արագնթաց բաժակը ձեռքին արտասանվող ճառ, բաժակաճառ վեպ գրող,վիպագիր բառարան գրող, բառարանագիր արտասահմանում ապրող մարդ, արտասահմանցի բույսերի մասին գիտություն բուսագիտություն: 

Ամեն շարքից մի բաղադրիչ ընտրի´ր և բաղադրյալ բառեր կազմի´ր (քանիսը կստացվի): 

1.Ա. Թութ, կարմիր, փուշ, ոսկի, տուն, գույն, կաթ(ն), խորհուրդ:
  Բ. Ան-, -յա, -ենի, -ոտ, -արան, -ավուն, -եղեն, -ավոր:
թթենի, կարմրավուն, փշոտ, ոսկյա, անտուն, գունավոր, կաթնեղեն, խորհրդարան:
2. Ա. Գետ, կանչ, լույս (լուս), գիր (գր), սիրտ (սրտ), միտ:
      Բ. Ան-, -ավոր, -ել, -ակ, -ք, -ոտ: 
գետակ, կանչել, լուսավոր, գիրք, միտք, անսիրտ

Տրված բառաշարքից ընտրի՛ր ածանցավոր բառերը ե արմատն ընդգծիր:
Շապիկ, մկնիկ, զատիկ, ծաղիկ, մայրիկ, աղջիկ,շնիկ, փիսիկ, գեղեցիկ, կապիկ, փոքրիկ, սիրունիկ, կողիկ (կոտլետ), թիթեռնիկ, ծիտիկ, քթիկ, տոտիկ, մատիկ,գնդակ, գետակ, վանդակ, ելակ, կատակ, նապաստակ, առվակ, զավակ, բակ, գուշակ, որդյակ, դղյակ, կտակ, պատանյակ, թիակ, թակ, բլրակ, վարդակ, սոխակ, մահակ, մոծակ,գայլուկ, բուկ, մանուկ, գառնուկ, ձագուկ, ձուկ, ձիուկ, բազուկ, մուկ, աղմուկ, հատուկ, մարդուկ, պոչուկ, վհուկ, ձմերուկ 

35

1) Կոորդինատների սկզբից ի՞նչ հեռավորության վրա են գտնվում A(+5), B (–9), C (+2), D (–20) կետերը։
AI+5I=5
BI-9I=9
CI+2I=2
DI-20I=20

2) Գտե՛ք հետևյալ թվերի բացարձակ արժեքները.
– 10, + 1, – 3, + 12, + 18, 0, – 19, – m100։
I-10I=10
I+1I=1
I-3I=3
I+12I=12
I+18I=18
I0I=0
I-19I=19
I-100=100

3)Հաշվե՛ք |*| : 5 + 11 արտահայտության արժեքները` աստղանիշի փոխարեն տեղադրելով հետևյալ թվերը.

0, = 11
– 15, = 14
– 45, =26
10, =13
– 30։ = 17

4) Հաշվե՛ք

ա) |– 6| + |4| = 10

բ) |– 50| + |– 4| = 534

գ) |– 18| · |– 21| = 378

դ) |21| – |6| = 15

ե) |31| + |27| = 58

զ) |44| : |– 4| = 11

է) |– 3| – |– 1| = 2

ը) |15| · |– 12| = 180

թ) |– 210| : |– 15| = 14

5) Եթե դրական ամբողջ թվի բացարձակ արժեքը հավասար է 9-ի, ինչի՞ է հավասար նրա հակադիր թվի բացարձակ արժեքը։

9

6) Երկու թվերից ընտրե՛ք այն թիվը, որի բացարձակ արժեքն ավելի մեծ է.

ա) 7 < 11,
գ) 31 < 50,
ե) 0 < 3,

բ) 6 > 5,
դ) 9 > 8,
զ) 17 > 0։

7) Համեմատե՛ք թվերը.

ա) – 8 < 7, գ) 3 > –13, ե) – 7 > –17,

բ) – 9 > – 11, դ) 0 > – 4, զ) 1 > – 8։

8) Թվերը դասավորե՛ք նրանց բացարձակ արժեքների աճման կարգով.

– 18, 0, 29, 3, – 4, – 17, – 5, 39։
0, 3, 4, 5, 17, 18, 29, 39

9) Թվերը դասավորե՛ք նվազման կարգով.

50, – 37, 88, 29, – 67, – 33, – 18։
88, 50, 29, -18, -33, -37, – 67

10) 41, – 43, – 49, 42, – 47, – 44, – 50 թվերի մեջ գտե՛ք ամենափոքր բացարձակ արժեքն ունեցողը։

41